Deliler için Aydınlanma Nedir?

İnsan aklının karanlığa mahkum edilmesiyle aydınlanmaya cesaret etmesi arasında yaşanan tarihsel gerginlikler bugünümüzü nasıl etkiliyor? Türkiye’de "aydınlanma"nın yanlış anlaşılan yönleri neydi? "Minör-Aydınlanma" bize nasıl yeni yollar öneriyor? Sessiz yığınlar devrimci olabilir mi? Delilik gemisinde aydınlanma mümkün mü?

"Hakikati söyleme cesareti"yle ancak harekete geçebilen Aydınlanma’nın dindar-bilinçle veya "bile bile yalan söylenen" "fake-news"ler yoluyla gelişen kanaatlerle uyuşması mümkün değil. Hal böyleyken, devrimcilik kısıtlı ve dar bir grubun inisiyatifine mi terk edilecek? 

"Aydınlanma bir felsefe değil, bir tutum" diyen Ali Akay, kimsenin etkisi altında kalmadan, kendi eleştirel aklıyla hareket eden, buna cesaret eden "sessiz yığınlar"ın devrimciliğine işaret ediyor. 

Bundan şüphesiz, devrim ile ruh’u de birlikte düşünmek gerekiyor ki psikanalizin devrimci yönü de burada kendisini belli ediyor; gerçeği hatırlatmak ve söyleme cesareti vermek açısından. 

Aksi halde, "anti-Aydınlanma"cıların da eleştirdikleri hataya düşüyor olduklarını gözden kaçırabiliyoruz. Aydınlanma, tamamlanmış, hatta tarihte kalmış bir teori değil, bugün hâlâ sürmekte olan bir süreç neticede. Bruno Latour’un altını çizdiği gibi "Daha hâlâ aydınlanamadık!"

Sistemin icat ettiği ve kendi çıkarı için durmadan kullandığı "kamuoyu" bugün "kendini tanıma"dan uzakta, "kendilik endişesi" içinde adeta kıvranıyor. Aile, sivil toplum ve devlet üçgeninde kısılıp kalan insanın bu kurumların koruyucu olduğu kadar tahrip edici de etkilere sahip olduğunu fark etmesi gerekiyor. 

Bu kurumsal yapılardan azade, bağımsız, kendi eleştirel aklıyla kararlarını alabilen insanların, Ali Akay, siyasetin adeta iflas ettiği bu ortamda, oy vermekten de kaçınacaklarına işaret ediyor. 

Bugüne felsefenin merceğinden bakarak, sosyolog ve felsefeci Ali Akay ile Mesut Varlık’ın sohbetini kaçırmayın...