Suriye göçünün 10. yılında Türkiye'de Suriyeli göçmenler araştırması

Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) tarafından yapılan Suriye Göçünün 10. Yılında Türkiye’de Suriyeli Göçmenler Araştırması sonuçlarına göre, Hükümetin Suriyelilerle ilgili politikasından tüm siyasi parti seçmen grupları hoşnutsuz. "Suriyeliler ülkelerine dönmeli" diyenlerin oranı yüzde 66.1. Suriyelilerin gelecekte büyük yapısal sorunlar yaratacağına yönelik inanç egemen görüş halinde. 

SODEV Başkanı Ertan Aksoy, araştırma sonuçlarına yönelik yapmış olduğu yorumda " Araştırma sonuçları, Türkiye toplumunun Suriyeli göçmenlere karşı yaklaşımının birçok açıdan olumsuz olduğunu ortaya koyuyor. Dünya’nın birçok yerinde göçmenler ile ilgili yapılan araştırmalar ortaya koyuyor ki; göçmenler gitmiş oldukları ülkelerde ağırlıklı olarak kalmayı tercih ediyor. Bu nedenle, Sosyal Demokratlar olarak, dışlayıcı ve ayrımcılığa dayalı tutum ve faaliyetlere karşı daha fazla mücadele etmemiz gerekmekte. Daha çok nefret söylemi yerine, daha yapıcı bir süreci inşa etmek için çaba harcamamız gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü Sosyal Demokratlar olarak göçmenle değil , göçü yaratan ulusal ve uluslararası siyasetle kavga etmeyi önceliyoruz" dedi. 

Araştırma sonuçlarına göre; halkın önemli bir bölümü Suriyeli göçmenlere karşı negatif duygular besliyor. Katılımcıların önemli bir bölümü Türkiye’de yaşayan Suriyeli göçmen sayısının 5 milyon üzerinde olduğunu belirtiyor ancak  ülke sınırları içinde yaşayan Suriyeli sayısı3 milyon 723 bin.

Katılımcıların yüzde 55.4’ü "Suriyeliler ülkelerine dönmeli" derken, yüzde 45.5’i ileride sorun yaratacak tehlikeli insanlar olduğunu, yüzde 41.7’si de yük olarak gördüklerini söyledi. Partilere göre yapılan sınıflamada ise, AK Parti seçmeninin yüzde 42.6’sı ülkelerine dönmeli yanıtını verirken, diğer tüm partilerin seçmenlerinin yüzde 50’sinden çoğu "ülkelerine dönmeli" şeklinde görüş belirtti. 

Suriyelileri nasıl tanımlarsınız kategorisinde ise, ülke genelinde olumsuz bir bakışın hâkim olduğu görülüyor. Suriyeli göçmenlerin "temiz, güvenilir ve kibar olmadığını" söyleyenlerin oranı yüzde 70’lerin üzerinde. "Suriyeliler çalışkan mıdır?" sorusuna ise katılımcıların yüzde 57.5’i "hayır" yanıtını verdi.

Aynı olumsuz yaklaşım, "Suriyeli komşunuz olsun ister misiniz?" sorusunda da görülüyor. Türkiye geneline bakıldığında "istemem" diyenlerin oranı yüzde 55.7’ye çıkıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 71.5’i Suriyelilerle "mecbur kaldıkça" iletişim kurduğunu belirtiyor. Ancak "Suriyelilerle sorun yaşıyor musunuz" sorusuna "Hayır yaşamıyorum" diyenlerin oranı 49.7. "Bazen sorun yaşadığını" belirtenlerin oranı yüzde 35.1, "yaşıyorum" yanıtını verenler ise yüzde 15.3 Yaşanan sorunların ilk üç sırasında ise şunlar yer alıyor: Rahatsız ediyorlar, kurallara uymuyorlar ve pisler!

'ZARAR GÖRMEDİM AMA...'

Göçmenlere karşı negatif tutuma karşın araştırmaya katılanların yüzde 38.3’ü yerel halkla Suriyeliler arasında herhangi bir çatışmaya tanık olmadığını ancak benzer vakaları duyduğunu söyledi. Herhangi bir çatışmaya tanık olmadığını belirtenleri oranı  yüzde 14.2. Öte yandan birkaç kez tanık olanlar yüzde 23.1 "pek çok kez" diyenler ise yüzde 18.7’lik bir orana sahip.

Yine "son 5 yıl içerisinde Suriyelilerden bizzat zarar gördünüz mü" sorusuna verilen yanıtlar da dikkat çekici. Katılımcıların yüzde 77.3’ü "Hayır, zarar görmedim" yanıtını vermiş. "Ailenizden biri zarar gördü mü" sorusuna yüzde 78.1’i hayır demekte. "Çevrenizde zarar gören oldu mu" sorusunda ise oranlar değişiyor; "evet, gördü" diyenlerin oranı yüzde 46.7 iken, "Hayır, görmedi" diyenlerin oranı da 41.1

Bu negatif yaklaşıma karşın araştırmaya katılanların yüzde 52.1’i devletin acil ihtiyacı olanlara yardım etmesi gerektiğini belirtirken yüzde 9’u ise her koşulda yardım etmesi gerektiği düşüncesinde. Aynı konu paralelinde sorulan bir diğer soru ise şu oldu: "Sizce Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Suriyelilere yaptıkları yardımlar yeterli mi?" Katılımcıların yüzde 70’i yapılan yardımların ‘gereğinden çok’ olduğu yönünde görüş bildirdi. 

ÇALIŞMALARINA DA İŞ KURMALARINA DA SICAK BAKILMIYOR

Katılımcıların göçmenlere karşı olumsuz tavrı, Suriyelilere ait işyerlerine bakışları konusunda da kendini gösteriyor. "Suriyeliler tarafından kurulan bir işyeriyle alışveriş yapar mısınız?" sorusuna yüzde 44.2’si "Aynı işi yapan Türk iş yeri varsa orayı tercih ederim" derken, yüzde 46.7’si "kesinlikle yapmam" diyor. "Evet, mutlaka yaparım" diyenlerin oranı ise sadece 9.1! Suriyelilerin Türkiye’de işyeri açmasına sıcak bakmayanlar da yüzde 67.1 ile yüksek bir oranda. Katılımcıların Suriyelilerin iş yeri açmasını istememe nedenleri ise üç ana başlıkta toplanıyor: Vergi ödemiyorlar (yüzde 71.4),  burada kalıcı olurlar (yüzde 70.8) ve bizim imkanlarımızı çalarlar (yüzde 60.3)

Araştırma sonuçları, Suriyelilerin Türkiye’de çalışmasına da sıcak bakılmadığını ortaya koydu. Katılımcıların yüzde 62.8’i "Türkiye’de çalışmalarını asla istemiyorum" diyor. Bu yaklaşıma neden olarak da şu kaygılar ön plana çıkıyor: Ülkelerine dönüp orada çalışsınlar (yüzde 73.6), ücretler düşer (yüzde 67.6), burada kalıcı olurlar (yüzde 67) ve işimizi elimizden alırlar (yüzde 56.9).

YÜZDE 66.1'İ 'ÜLKELERİNE DÖNSÜN' DİYOR

Araştırmanın en can alıcı sorularından biri de Suriyelilerin nerede yaşamasını istedikleriydi. Katılımcıların yüzde 66.1’i "ülkelerine dönsün" derken yüzde 16.8’i güvenli bölgelere yerleştirilmeleri gerektiğini düşünüyor. Yüzde 7.1’i ise ülke ve şehir bazında dengeli bir dağılımdan yana olduğu yönünde görüş beyan etti. 

Suriye’deki savaşın bitmesi durumunda ise katılımcıların görüşlerinde değişim olmamakla birlikte "ülkelerine dönsünler" diyenlerin oranı dramatik bir şekilde artarak yüzde 84.2’ye yükseliyor. 

Öte yandan, Suriyelilerin ülke ekonomisi ve sosyal hayatına katkı sunmadığına dönük oldukça katı bir yaklaşım söz konusu. Zira Suriyelilerin Türkiye ekonomisine yararlı olmadığını düşünenlerin oranı yüzde 82.9 iken, kültürel hayata zenginlik katmadığını düşünenlerin oranı da 85.7’ye kadar çıkıyor. Suriyelilerle huzur içinde yaşanmayacağını belirtenler de hayli yüksek: %80.1

Suriyeli göçmenlerin Türkiye’ye uyum sağlayamadığı yönünde de bir yaklaşım söz konusu. Katılımcıların yüzde 63,5’i uyum sağlanmadığını düşünüyor.

'SURİYELİYLE ARKADAŞ OLMAM, EVLENMEM, AİLEMDEN BİRİSİNİN EVLENMESİNİ İSTEMEM' 

Araştırmanın en çarpıcı bölümlerinden biri de arkadaşlık ve evlilikle ilgili. Kadın katılımcıların yüzde 68.8’si, erkeklerin ise yüzde 64.7’si "Bir Suriyeliyle evlenmem diyor. Çocuğunun bir Suriyeliyle evlenmesine izin vermeyeceklerin oranı yüzde 67.4, kardeşlerinden birinin evlenmesinden rahatsızlık duyacaklarını belirtenlerin oranı ise yüzde 65.3! Bir Suriyeli ile arkadaş olabilir misiniz sorusunda ise daha ılımlı bir tablo var. Katılımcıların yüzde 46,4’ü hayır olmam derken yüzde 18.2’si "olurum", yüzde 20.9’u da "kısmen" yanıtını vermiş. 

TÜM PARTİLERİN SEÇMENLERİ HÜKÜMETİN POLİTİKASINI BEYENMİYOR

Hükümetin Suriyelilerle ilgili politikalarını konusunda da memnuniyetsizlik hakim. Ankete verilen yanıtlar Türkiye genelinde değerlendirildiğinde katılımcıların yüzde 48.3’ü hükümetin politikalarını çok yanlış, yüzde 18.5’i de yanlış olarak bulduğunu belirtiyor. Partilere göre ayrıldığında ise şöyle bir tablo söz konusu: AK Parti seçmeninin yüzde 46,3’ü politikaları yanlış bulduğunu söylüyor. CHP seçmeninde bu oran yüzde 88, MHP’de yüzde 66.6, İyi Parti’de yüzde 88.1, HDP’de ise yüzde 91.6 gibi çok yüksek bir orana çıkıyor. 

GELECEKTE YAŞANABİLECEK SORUNLAR

Araştırmada katılımcılara bugünkü durumun yanı sıra geleceğe dair beklenti ve tahminler de soruldu. Katılımcılar  "Gelecekte Suriyelilerin en fazla hangi konuda sorun yaratmasından endişelisiniz" sorusuna yüzde oranlarına göre şu yanıtları verdi: Suç oranları artacak, iç çatışma olacak, ekonomimiz bozulacak, bize iş kalmayacak, kültürümüz bozulacak, ahlaki yapı bozulacak ve  kültürümüzü kaybedeceğiz.

Araştırmadan öne çıkan diğer başlıkları ise şöyle sıralamak mümkün: 

• Oturduğum mahallede bazı Suriyeli ailelerin de yerleşmesinden rahatsız olurum: Yüzde 52.8
• Suriyelilerin yoğun olarak yaşadıkları bir mahalleye yerleşmekten rahatsız olurum: Yüzde 65.4, 
• Bir Suriyeli ile aynı apartmanda yaşamaktan rahatsız olurum: Yüzde 56.6
• Suriyeli çocukların benim çocuğumun okulunda eğitim görmesinden rahatsız olurum: Yüzde 47.6
• Bir Suriyeli ile aynı işyerinde çalışmaktan rahatsız olurum: Yüzde 50.1,
• Bir Suriyeli ile iş için ortaklık kurmam: Yüzde 65.
• Suriyeliler Türkiye ekonomisi üzerinde olumsu etki yaratıyor: Yüzde 75.6 
• Daha ucuza çalışıp Türklerin işsiz kalmasına neden oluyorlar: Yüzde 56.3
• Ev kiralarının artmasına neden oldu: Yüzde 65.2
• Suriyelilere vatandaşlık hakkı verilmemeli: 61.7