İkinci el otomotiv piyasasında daralma sürüyor
Mühdan Sağlam
+GERÇEK - Enflasyonun karşılık bulduğu en önemli alanlardan biri otomotiv. Artan enflasyona eklenen kur baskısı ve krediye erişmenin imkansızlığı piyasada yüzde 10’un üzerinde bir daralmaya neden oldu. "Ayağımız yerden kesilsin" demek Türkiye için hiç olmadığı kadar zor. En ucuz aracın yüzde 80’lik ÖTV diliminde yer aldığı otomotiv piyasasında yeni bir ÖTV güncellemesi bekleniyor.
İKİNCİ EL PİYASASI İKİ AYDIR DARALIYOR
Sıfır araçlara çip ve kablo krizi nedeniyle erişmek zorlaşırken, buna eklenen enflasyon ve kur baskısı gözlerin ikinci el piyasasına çevrilmesine neden oluyor. Ancak burada da tüketicileri hayal kırıklığı bekliyor. EBS Danışmanlık’ın Ağustos 2022 verilerine göre ikinci el otomotiv piyasası temmuzda yüzde 7,8, Ağustos'ta yüzde 12,9 düzeyinde daraldı. Açıklanan verilere göre Ağustos 2022’de 618 bin civarından satıldı, pandemiye karşın bu rakam 2021’de 693 bin, 2020’deyse 734 bin araçtı.
Piyasadaki daralmayı Artı Gerçek’e değerlendiren EBS Danışmanlık CEO’su Erol Şahin, özellikle krediye erişmenin zorluğuna dikkat çekerek büyüme için umutlu olmadığını söyledi. Şahin, otomotiv piyasasına sadece euronun etki ettiği sanılıyor, ancak bunun yanında enflasyon ve krediye erişme koşulları da belirleyici. Bugün bir bankaya gittiğinizde mali durumunuz ne olursa, kim olursanız olun kredi alamıyorsunuz, buysa vatandaşın alım gücünü sıfırlıyor, dedi.
"ÖTV GÜNCELLEMESİ SEÇİMDEN 4-3 AY ÖNCE İLAN EDİLİR"
Pazarın ciddi biçimde daralmasına neden olan koşullar karşında tüketicilerin beklediği önemli iyileştirmenin adı ÖTV matrah güncellemesi. Hükümet son olarak ocak ayında ÖTV’de matrah güncellemesine gitmişti. Son düzenlemeyle ÖTV matrahı 120 bin lirayı aşmayan otomobiller yüzde 45'lik vergi oranı diliminde, 120 bin lirayı aşıp 150 bin liraya kadar olanlar yüzde 50'lik vergi diliminde, 150 bin lira ile 175 bin lira arasında olan araçlar için ise oran yüzde 60 olarak belirlenmişti. 175 bin lira ile 200 bin aralığında olan araçlar da yüzde 70 vergi oranı içinde yer almıştı.
Ocak 2022’deki güncellemeye karşın yüzde 45, 50, 60’lık dilimlerde araç bulunmuyor, yüzde 70’lik dilimde kısa süreli olarak araçlar yer almasına karşın düzenlemeden dört ay sonra neredeyse yüzde 80’lik dilim dışında araç kalmadı. Başka bir anlatımla bugün en ucuz araçların olduğu vergi dilimi yüzde 80.
Tüketicilerin bir umutla beklediği ÖTV matrah güncellemesinin de masada durduğuna dikkat çeken Şahin, hükümetin masasında birkaç aydır ÖTV düzenlemesinin bulunduğunu ancak beklemeyi tercih ettiklerini ifade etti. Şahin, hükümet büyük ihtimalle hem kredi hem de ÖTV güncellemesini seçime üç dört ay kala ilan etmek istiyor. Sınırlı kaynakları olduğu için ÖTV’den gelen gelirden olmak istemiyor. İndirim için seçimin yaklaşmasını beklemek gerekecek dedi.
SATILAN BEŞ ARAÇTAN ÜÇÜ 10 YAŞINDAN BÜYÜK
İkinci el piyasasında daralma sürüyorken dikkat çeken bir diğer konu araçların yaşları. EBS Danışmanlığın verilerine göre Türkiye’de satılan araçların yüzde 30’u 20 yaşın üzerindeyken, her 5 araçtan üçü de 10 yaşından büyük, Emre Özpeynirci, bu duruma dikkat çeken yazısında bir önceki yıl bu oranın yüzde 52 olduğuna dikkat çekiyor ve "nüfusun büyük bir kısmı araç alamıyor alanlarınsa gücü 20 yaş ve üzerine yetiyor" dedi.
Mercek biraz genişletilip 5 yaş üstü araçların oranına bakıldığında burada payın yüzde 85’e kadar çıktığı görülüyor. Bir yaş altı araçların oranınınsa sadece 1,26 olduğu görülüyor. Yani satılan her 10 araçtan yalnızca bir tanesi 1 yaş veya altında.
Belirli bir yaşın üzerine çıkmış özellikle, 20 yaş ve üstü araçlar hem trafik güvenliği hem de sürücülerin güvenliği açısından ciddi riskler taşımalarıyla da dikkat çekiyor. Bu araçların önemli bir kısmı özellikle teknolojiyle beraber gelişmeye başlayan ek güvenlik sistemlerinden mahrum, buysa sadece kaza değil, ölümlü kazaların artmasına neden olabilecek bir durum.
