HES'ler için kum çekilen Murat Nehri can alıyor

Remzi BUDANCİR

+GERÇEK-Bingöl’de 24 Temmuz Pazar günü Genç ilçesindeki Murat Nehri'nde boğulmak üzere olan bir çocuğu kurtardıktan sonra akıntıya kapılan Aydın Tutkal’ı arama çalışmaları sürüyor. Tüm çabalara rağmen Tutkal’a ulaşılmış değil. Arama kurtarma ekiplerinin Murat nehrinde araması sürerken, Tutkal’ın ailesi ve yakınları da nehir kıyısında bekleyişi sürüyor.

DÖRT BİR TARAFI BARAJI OLAN BİNGÖL’DE SU ALTI EKİBİ YOK

Bingöl’de birçok etkinliğe katılan, çevreye olan duyarlılığı ile bilinen Aydın Tutkal’ın kurtarılmamasının en büyük nedeni geç müdahale ve  nehir yatağının ihmallerle bozulması geliyor. 24 Temmuz’da, akşam saat 16.00’da bir çocuğu kurtarmak için Murat Nehri’ne atladıktan sonra gözden kaybolan Tutkal’ın kurtarılma çalışması saatler sonra, hava karardıktan sonra başlayabildi.  Dört bir yanında barajlar yapılan, Murat Nehri’inin geçtiği kentte her yıl boğulma olayları yaşanmasına rağmen, kentte su altı arama kurtarma ekipleri yoktu. Tutkal’ın suya kapılmasından saatler sonra Elazığ ve Diyarbakır’dan dalgıç ekipleri kente ulaşabildi. Arama çalışması ise yaklaşık 3-4 saat sonra başlayabildi. 

Beş günce nehir suyuna kapılan Aydın Tutkal hala bulunamadı.

HES’LER NEHİR YATAĞINI BOZDU

Bir diğer ihmal ise Murat nehrinin yatağının insan eliyle bozulmasıdır. Muş’tan Bingöl’e, buradan da Elazığ’a uzanan nehirde çok sayıda HES inşa edilmiş durumda.  Bu HES barajı inşasını yapanlar ise Türkiye’nin yakından bildiği Cengiz Holding firması. HES inşaat yanı sıra nehir etrafına çok sayıda kum ocağı kuruldu. Hem baraj inşaatı, hem de bölgedeki inşaatlara nehir yatağından kum çıkarılıyor. Bingöl ovasından akan Murat Nehri’nin zeminde kum çıkarmak için oluşturulan gizli dev çukurlar  nehrin sularına kapılanların canlarına mal oluyor. Yüzme bilen Aydın Tutkal’ın sudan çıkamamasının nedeni bu ölüm çukurları olduğu tahmin ediliyor. 

NEHİR YATAĞINDA GİRDAPLAR OLUŞTU

+Gerçek’e konuşan TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Diyarbakır Şube Başkanı Canfidal Boldaş, Aydın Tutkal’ın Murat nehrinde bir canı kurtarmaya çalışırken akıntıya kapılıp kaybolması ve hala bulunamamasının derin üzüntü yarattığını söyledi. Bu olayı salt bir akıntıya kapılma olayı olarak görmediklerini ifade eden Boldaş, nehir yatağında yaratılan tahribata dikkat çekti. Murat nehri üzerinde birden fazla HES’in inşa edildiğini ifade eden Boldaş, "Özel şirketlere ait olan bu santrallerde maksimum kazanç için tutulan su miktarının fazla olduğunu, bırakılan can suyu dediğimiz suyun ise olması gerektiğinin çok altında bir miktarda olduğunu düşünüyoruz. Bu durum nehrin akış hızında ve debisinde anlık değişimler oluşturabiliyor. Diğer yandan HES’ler aracılığıyla suyun tutulması sonucu su yüksekliğinin düştüğü alanlarda maalesef kaçak kum alımı da yapılıyor. Bu kaçak alımlar nehir yatağında büyük çukurların oluşumuna sebep olarak suda girdap gibi düzensiz su hareketlerinin ve akışlarının oluşabileceğini düşünüyoruz. Bu gibi tehlikeli oluşumlar maalesef böyle elim olaylara sebep olabiliyor" dedi.

"DENETİMLER ARTTIRILMALI"

İnsanların doğaya müdahalesi, doğayı tahrip etmesinin ciddi riskler oluşturduğunu ifade eden Boldaş, "Bizim daima dikkat çektiğimiz ekolojik hassasiyet çağrılarımızın önemi artık anlaşılmalıdır. Bahsettiğimiz uygunsuzlukların yaşanmaması için ilgili kurum ve kuruluşların denetim mekanizmalarını aktifleştirmeleri gerekmektedir" diye konuştu.

ARAMALAR 5’İNCİ GÜNDE SÜRÜYOR

Murat Nehri’nde Tutkal’ı arama çalışması 5’inci gününde devam ediyor. Nehirde Diyarbakır İl AFAD Müdürlüğü, Şanlıurfa İl Emniyet Müdürlüğü, Bingöl İl AFAD Müdürlüğü, Bingöl SAR Arama ve Kurtarma Derneği, İl Jandarma  ekipleri çalışma yürütüyor.