Erdoğan'ın '3. dönem adaylığı' tartışması: Nasıl başladı, taraflar ne diyor?

Erdoğan'ın '3. dönem adaylığı' tartışması: Nasıl başladı, taraflar ne diyor?
Erdoğan'ın aday olacağını açıklaması ve seçimlerin gelecek yıl Haziran'da yapılacağını söylemesi, 'Erdoğan'ın üçüncü kez aday olup olamayacağı' tartışmasını yeniden gündeme getirdi.

+GERÇEK- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Cumhur İttifakı’nın adayı olduğunu açıkladı ve seçimlerin gelecek yıl Haziran ayında yapılacağını söyledi. Erdoğan’ın seçim tarihi olarak gelecek Haziran’ı açıklaması, Erdoğan’ın üçüncü kez aday olup olamayacağı tartışmasını yeniden gündeme getirdi.

2014'te parlamenter sistem ve 2018 yılında ise "başkanlık sistemi"ne göre halk oyuyla cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan'ın, üçüncü kez cumhurbaşkanı adayı olup olamayacağı daha önce de tartışma konusu yapılmıştı.

Bazı siyasiler ve hukukçular, Anayasa'da bir kişinin "iki kezden fazla cumhurbaşkanı seçilemeyeceği" hükmünü gerekçe göstererek Erdoğan'ın üçüncü kez aday olamayacağını savunurken, iktidar kanadı ve ittifak ortağı MHP, başkanlık sistemine veya Türkiye'deki ismiyle "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine" göre 2018'de ilk kez cumhurbaşkanı seçildiği için Erdoğan'ın bir sonraki seçimde aday olmasının önünde bir engel olmadığı görüşünde.

MECLİS BAŞKANI ŞENTOP’A GÖRE HUKUKİ SORUN YOK

TBMM Başkanı Mustafa Şentop da geçmişte yaptığı açıklamada Erdoğan'ın adaylığı konusunda hukuki bir tartışma olmadığını, yeni sisteme göre ikinci kez adaylığının söz konusu olacağını belirterek, "İkinci kez adaylık söz konusu. Bu konuyla ilgili Anayasa Komisyonu, Genel Kurul'da yapılan çalışmalarda tartışılmamış bir konu. Hukuki boyutuyla ilgili olarak bir akademik çalışmayı ben yayınlayacağım. Ama konuyla ilgili hiçbir hukuki sorun olmadığını, yapılan tartışmaların bilgi eksikliğinden kaynaklandığını söyleyebilirim" dedi.

MUHALEFET ‘MAĞDUR’ YARATMAK İSTEMİYOR

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, üçüncü kez adaylık tartışmasının yaşandığı günlerde katıldığı bir televizyon programında Erdoğan'ın üçüncü dönem adaylığına karşı bir tutum içinde olmayacakları mesajını vererek, "Net, aday olmak istiyorsa buyursun gelsin" dedi.

Muhalefet hukuken Erdoğan'ın durumunu "tartışmalı" bulmakla beraber "siyaseten" bu konuda yeni bir tartışma içine girmek istemiyor. Gerek CHP kurmayları, gerekse ittifak ortağı İYİ Parti, geçmişte cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili yaşanan "367 tartışması"nın benzerinin yaşanarak, Erdoğan'ın yeni bir "mağduriyet alanı" yaratacağı gerekçesiyle, böyle bir tartışmaya girmeme eğiliminde.

ANAYASA NE DİYOR?

Anayasa'nın 101. maddesi "bir kimsenin en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebileceğini" hükme bağlıyor.

Ancak Anayasa'nın "TBMM ve cumhurbaşkanı seçiminin yenilenmesi"ne ilişkin 116. maddesi bu duruma bir istisna getiriyor.

2017'deki anayasa değişikliği ile getirilen bu istisnaya göre, "cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde" cumhurbaşkanının üçüncü kez aday olması ve seçilmesi halinde de 5 yıl boyunca görevini sürdürmesi olanaklı.

TARTIŞMANIN KAYNAĞI

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2014 yılında yapılan seçimlerle Abdullah Gül'den sonra, doğrudan halk oylamasıyla cumhurbaşkanı seçildi. 2017'de yapılan Anayasa değişikliği sonrasında Erdoğan, 24 Haziran 2018'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine göre seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.

Ancak Erdoğan'ın yeni sistemde adaylık durumunun ne olacağının, yani "birinci dönem için mi, ikinci dönem için mi seçildiği"ne dair bir geçici maddenin anayasada yer almaması, hukuki tartışmanın temelini oluşturuyor.

Bazı hukukçular, Erdoğan'ın ilk kez seçildiği 2014 yılında yürürlükte olan anayasaya göre "bir kişinin ikinci kezden fazla cumhurbaşkanı seçilemeyeceği" hükmünün yer aldığını, ikinci dönemini de 2018 seçimlerinde kullandığını savunarak, 116. maddedeki istisna dışında yeniden aday olamayacağını savunuyor.

Erdoğan'ın parlamenter sisteme göre ilk kez 2014'te cumhurbaşkanı seçildiğini savunan iktidar bloğu ise 2023 veya daha önceki seçimlerde yeniden aday olmasının önünde bir engel bulunmadığını, ikinci döneminde 116. maddeye göre parlamentonun seçim kararı alması halinde 2028'den sonra da aday olabileceğini savunuyor. Ancak Erdoğan'ın adaylığına ilişkin tartışmalarla ilgili nihai kararı, adaylığına itiraz olması halinde Yüksek Seçim Kurulu verecek.

Öne Çıkanlar