Dünyadan piyasa turu: Japonya'dan yene müdahale, İsviçre'den faiz atağı, sterline enflasyon darbesi

+GERÇEK - ABD Merkez Bankası'nın (Fed) faiz artırımının ardından ABD tahvil getirileri ve dolar yükselirken, borsalar düşüşe geçti. 

Küresel piyasalar Fed Başkanı Jerome Powell'ın açıklamalarının ardından adeta bir kasırgaya yakalandı. Fed, dünkü 75 baz puan faiz artışı kararının ardından, faizlerin bu yıl sonuna kadar yüzde 4,4 ve 2023’te de yüzde 4,6’ya yükseleceğini öngördü. Powell, ABD’de bir süre "trend altı büyüme" olacağını söyledi, "Enflasyonu düşürmenin acısız yolu yok" dedi.

ABD’de faiz kararlarına en hassas iki yıllık tahvil getirileri yüzde 4’ün üzerine çıktı.

Fed’in aralıksız üçüncü 75 baz puanlık sıkılaştırmasından saatler sonra toplanan Japonya Merkez Bankası (BOJ) "ultra düşük" faiz oranlarına sadık kalmayı ve gevşek para politikası ile büyük merkez bankalarından ayrışmayı sürdürüyor.

BOJ, politika denge faizini eksi yüzde 0,1’de, 10 yıllık tahvil getiri hedefini de yaklaşık yüzde 0’da tuttuğunu duyurdu. Bu hafta açıklanan veriler, Japonya’da enflasyonun 31 yılın zirvesine ulaştığını ortaya koymuştu. BOJ’un kararı sonrası Japon yeni dolara karşı kayıplarını hızlandırırken, dolar/yen 1998’den bu yana ilk kez 145 seviyesini aştı.

İNGİLTERE'DE FAİZLER 14 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNE ÇIKTI

İngiltere Merkez Bankası (BoE) politika faizini 50 baz puan artırdı. Karar 4'e karşı 5 oyla alındı. 3 üye 75 baz puanlık, 1 üye 25 baz puanlık artış yönünde oy kullandı. Faiz artırımları böylece 7'nci ayda sürdü. Banka geçen ay da politika faizini 50 baz puan artırmıştı.

İngiltere Merkez Bankası, enflasyondaki sert yükseliş nedeniyle Aralık ayından beri faiz artışlarına devam ediyor.

Banka yetkilileri, enflasyon tahminlerini yüzde 13'ten yüzde 11'in altına çekti. Yeni Başbakan Liz Truss'ın enerji destek planıyla derin bir resesyondan kaçınılabileceği ifade edildi. Komite, enflasyonist baskıların 'ısrarlı' olması durumunda gerektiği gibi güçlü şekilde tepki verileceğini belirtti.

Politika faizinin büyük oranda 50 baz puan artırılması bekleniyordu, ancak Fed'in dünkü 75 baz puanlık artışının ardından 75 baz puanlık artış yapabileceği beklentisi de vardı.

Ülkede yıllık enflasyon ağustosta yüzde 9,9'a geriledi ancak yine de bankanın yüzde 2'lik hedefinin oldukça üzerinde gerçekleşti. BoE, ekimde zirve yapan enflasyonun birkaç ay daha çift hanede kalmaya devam edeceğini öngörüyor.

Faiz artışı fiyatlamaları Fed’in 75 puanlık artış yaptığı son faiz kararı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna savaşını şiddetlendirme tehdidiyle birlikte hızlandı.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) yetkilileri, temmuzdan bu yana mevduat faizini 125 baz puan artırdı. Son olarak yüzde 9,1’e çıkan enflasyonu yavaşlatmak için faizler bu ay 75 baz puan artırılmıştı.

ECB Yönetim Kurulu Üyesi Isabel Schnabel, bölge ekonomisinde kötüleşen görünüme rağmen faiz artırımlarının devam etmesi gerektiğini söyledi. Schnabel, Euro Bölgesi ekonomisinin resesyona girmektense duraksayacağını ancak Almanya ekonomisinin daralabileceğini söyledi. Schnabel, ECB'nin yüzde 2 hedefinin yaklaşık beş katı üzerinde seyreden enflasyonda zirvenin henüz görülmemiş olabileceğini belirtti.

STERLİNDE ENFLASYON DARBESİ BREXIT'İ AŞTI

2022 yılında yükselen enflasyon tüm para birimleri üzerinde tarihi etkiler yarattı. Sterlin de ülke tarihinin en önemli gelişmelerden biri olan Brexit oylamasından bu yana en sert olumsuz etkiyi yaşadı.

Son düşüşle birlikte değer kaybı yüzde 17’ye ulaşarak Avrupa Birliği’nden çıkıldığında yaşanan yüzde 16’lık düşüşü geçmiş oldu.

2022'de sterlin dolar karşısında 1985’ten bu yana en düşük seviyeyi görürken 2008 finansal krizinde yaşanan yüzde 26’lık değer kaybından beri en sert daralmayı yaşadı.

JAPONYA, 24 YIL ARADAN SONRA YENE MÜDAHALE ETTİ

Japonya, para politikasının ABD ile ayrışması nedeniyle yenin yaşadığı değer kaybı sonrası 1998’den beri ilk kez döviz piyasasına müdahale etti.

Japonya Maliye Bakanlığı Bakan Yardımcısı olan ve para piyasasından sorumlu Masato Kanda, hareketlerin ani ve tek taraflı olması nedeniyle döviz piyasasına müdahale edildiğini duyurdu. Hamle sonrasında yen doları karşısında yüzde 1,1 değer kazandı.

Müdahale Fed’in politika faizini 75 baz puan artırma kararının ardından Japonya Merkez Bankası’nın (BOJ) aşırı düşük faiz oranlarını korumasıyla paritenin 1998’den bu yana ilk kez 145’i aşmasının ardından geldi.

Japon yetkililer, geçtiğimiz haftalarda sözlü uyarılarını artırmışlardı. Kanda da, hükümetin harekete geçmeye hazır olduğunu ve her an piyasaya gizli şekilde müdahale edebileceğini söyledi. BOJ, bu ay döviz piyasasında genelde doğrudan müdahaleden önce geldiği düşünülen bir hareket olan "oran kontrolü" gerçekleştirmişti.

Dövize yapılan müdahale uzun süredir ihracatçılarına kur avantajı sağlamak için zayıf para birimine göz yumduğu ve hatta teşvik ettiği için ticaret ortakları tarafında eleştirilen Japonya için sıradışı bir hamle olarak değerlendiriliyordu.

Japonya’nın yene son müdahalesi paritenin 146’ye ulaştığı ve kırılgan hale gelen ekonomiyi tehdit eder hale geldiği 1998 Asya krizi sırasında gerçekleşmişti. Öte yandan ülke 2011 yılında 130 civarında bulunan pariteye para birimini zayıflatmak için müdahalede bulunmuştu.

Bu yıl dolar karşısında yüzde 20 değer kaybeden yen, G-10 ülkeleri arasında en kötü performansı sergileyen para birimi olurken bu süreçte BOJ, yüksek enflasyonu dizginlemek için agresif şekilde faiz yükselten Fed’den ayrışarak faizleri dip seviyede sabit tuttu.

İSVİÇRE'DE NEGATİF FAİZ DÖNEMİ KAPANDI

Küresel merkez bankaları Fed'in agresif sıkılaşmasına ayak uydurmaya çalışıyor. Uzun süre negatif faizde olan İsviçre'de de negatif faiz dönemi kapandı.

İsviçre Merkez Bankası politika faizini eksi yüzde 0,25'ten yüzde 0,50'ye çıkardı. Bloomberg anketindeki beklenti de bu yöndeydi. Banka karar metninde öngörülebilir gelecekte faiz artışlarının devam etmesi olasılığının da masada olduğuna işaret etti.

Enflasyona yönelik beklentilere bakıldığında banka bu yıl yüzde 3 olarak öngördüğü enflasyonun 2024'te yüzde 1,7'ye gerileyeceğini tahmin etti.

NORVEÇ, FAİZİ 2011'DEN BERİ EN YÜKSEK SEVİYEYE ÇIKARDI

Norveç Merkez Bankası, politika faizini beklendiği yüzde 2,25'e yükseltti. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin medyan tahmini de 2,25'ti. Böylece faiz 2011'den beri en yüksek seviyeye çıktı. Banka faizlerin muhtemelen Kasım'da da artabileceğini bildirdi.

Açıklamada, "Para politikasında sıkılaşmanın etkisi, Norveç ekonomisinde etkisini göstermeye başladı. Bu da daha kademeli yaklaşım olabileceğini gösteriyor" ifadesine yer verildi.

Faiz artırımlarına eylülde başlayan Norveç sıkılaşma döngüsüne başlayan ilk gelişmiş ükelerden bir tanesi olmuştu.

FİLİPİNLER VE ENDONEZYA'DAN FAİZ ATAĞI

Fed'in agresif artışı ve gelecek yönelik şahin yönlendirmesinin ardından Filipinler ve Endonezya merkez bankaları da sıkılaşma adımı attı.

Endonezya Merkez Bankası politika faizi olan 7 günlük ters repo faizini 50 baz puan artışla yüzde 4,25 seviyesine yükseltti. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi faizin yüzde 4 seviyesine yükseltilmesi yönündeydi.

Filipinler Merkez Bankası ise beklentiler dahilinde faizi 50 baz puan artışla yüzde 4,25 seviyesine çıkardı.

Güney Afrika Merkez Bankası’nın 75 baz puan faiz artıracağı öngörülüyor. 

Brezilya Merkez Bankası da politika faizini beklentilere paralel şekilde yüzde 13,75’te tuttu.