O bir ilkti: Ölümünün 25. yılında Justin Fashanu

Ali Murat Hamarat

Tam 25 sene önceydi. İngiltere’den gelen bir haber tüm dünyada manşete yerleşti. Gey olduğunu açıkça söyleyen ilk futbolcu intihar etmişti.

İngiltere’nin ilk 1 milyon sterlinlik siyah oyuncusuydu Justin Fashanu. Justinus Soni Fashanu adıyla 1961’de dünyaya gelmişti. Afrika asıllı bir çiftin çocuğuydu. Annesiyle babası boşandığında ufacıktı; bir de küçük kardeşi vardı. Annesi Pearl, oğullarına bakamıyor, onları 1866’dan bu yana çocuklar için çalışan Barnardo’s evlerinden birine bırakıyordu.

Jackson çifti tarafından evlat alındıklarında Justin 6, John 5 yaşındaydı. Shropham’da büyüdükleri mıntıkada belki de tek siyah onlardı. Boksla da uğraşan Justin, bir yandan birçokları gibi top peşinde koşuyordu. 1974’te okullar arası bir maçta yaptıklarıyla Norwich City’nin gözlemcisi John Sainty’nin dikkatini çekmişti.

EN GÜZEL GOL

Norwich altyapısında oynamaya başlayan delikanlı, 1978’in sonunda profesyonel olmuştu. Ertesi yılın başında West Bromwich Albion karşısında ilk kez ligde sahne alan forvetten mutlusu yoktu. Liverpool’a attığı vole 1979-1980 sezonunun en güzel golüydü. İngiltere Genç Millî Takımı’nda da görev yapan Fashanu, o zamanın güçlü takımlarından Nottingham Forest’e transfer oluyordu. Brian Clough’ın idaresinde bir lig, 2 Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonluğu kazanan kırmızı-beyazlılar ondan çok şey bekliyordu.

Norwich formasıyla 103 maçta 40 gol atan forvetin Robin Hood diyarında macerası tatsızdı. Kısır bir sezon geçirmiş, isteneni verememişti. Henüz 20’lerinin başındaki Justin kendisini gece yaşamına kaptırmıştı. İşte o günlerde erkeklere ilgi duyduğunu fark ediyordu.

Onun gey olduğunu öğrenen hocası bunu kabullenememişti. Başta antrenmanlara alınmayan Justin, ardından da ıskartaya çıkarılmıştı. İngiliz futbol tarihinin en büyük teknik direktörlerinden biri olan Clough, sonradan söylediği homofobik sözler ve tavrı için pişman olsa da, iş işten geçmişti.

Southampton’a kiralanıyor, Notts County’ye satılıyordu. Howard Wilkinson tarafından şans verilen ismin bu sefer de başı diziyle belaya girmiş ve bir türlü eski gücüne kavuşamamıştı. Yine 1982’de bambaşka bir konuda hünerini konuşturmuş, çok iyi bir disko parçasına imzasını atmıştı.

Fakat futbol kariyeri artık tepetaklaktı. Göçmen kuşlar misaliydi adeta. Bir sağdaydı, bir solda. Bir türlü toparlanamıyor, sürekli takım değiştiriyordu. Derken kimilerinin gözünde en güzel golünü atmıştı. Ama bu sefer saha dışında… 22 Ekim 1990’da Sun Gazetesi’ne konuşan Justin, cinsel yönelimini tüm dünyaya açıklamıştı. Verdiği röportajda ilişkisi olduğunu söylediği Muhafazakâr Parti milletvekilinin kim olduğu yine tabloid basınını ziyadesiyle meşgul etmişti.

Kendisi gibi futbolcu olan kardeşi John ise bunu asla kabullenememiş, gazeteler aracılığıyla abisine “serseri” demişti. Tabloid basını dokuz sütuna manşetler atıyordu...

İngiltere’de başladığı kariyerinde İskoçya, Yeni Zelanda, Kanada, İsveç, Amerika’da da futbol oynayan siyahi yıldız, bir türlü dikiş tutturamayacak, 1997’de yeşil sahalardan kopacaktı.

HERKESİN RÜYASI AMERİKA, ONUN İÇİN KABUS OLACAKTI

Antrenörlük yapmak için gittiği Yeni Dünya’da 17 yaşındaki bir çocuk, polise gidip “Fashanu bana tecavüz etti” demişti. İngiltere’ye dönen eski futbolcunun cansız bedeni 2 Mayıs 1998’de Londra’da bulunmuştu. Başucundaki intihar notunda ailesini ve arkadaşlarını daha fazla utandırmak istemediği yazmıştı.

Cinsel yönelimi nedeniyle adil bir şekilde yargılanamayacağına dair inancıydı herhalde boynundaki ipi çeken. Hakkında bir soruşturma bile yoktu ancak o ailesinin gözünde bile suçluydu.

Ölümünden yıllar sonra yeğeni belgeselini yapacak, amcasını bizlere anlatacaktı…

Justin Fashanu, muhafazakâr spor dünyasında bir ilkti. Çok büyük bir futbolcu olabilirdi ama o sadece kendisi olmayı tercih etti. Aslında sadece bu bile çok şey anlatıyor.

Bugün Justin Fashanu, birçokları tarafından bir ikon olarak görülüyor. Zamanında gazeteler aracılığıyla ona “serseri” diyen kardeşinin uzun süredir günah çıkartıyor olması ise dikkatlerden kaçmıyor.

Ali Murat Hamarat: Spor tarihçisi, spor yazarı. BirGün gazetesi yazarı. İstanbul Üniversitesi'nde hukuk okuyup bir dönem asistanlık yaptıktan sonra gazeteciliğe Taraf'ta başladı. Eurosport'un internet sitesinde genel yayın yönetmenliği yaptı. Radyo ve televizyona programlar hazırladı. 2017'den beri Tarih Dergisi'nde yayın kurulu üyesi.